Laatst hoorde ik het weer iemand zeggen toen ik vroeg wat het doel van het rijden met zijn paard was.
De ruiter zei: ‘nou gewoon dressuur’.
Maar wat is dat dan eigenlijk dressuur? Het is een vorm die je met je paard in een bak kunt uitoefenen en waar je wedstrijden in kunt rijden, en punten in kunt halen om te laten zien dat je vordert als ruiter en paard. Maar dat is niet het echte doel van dressuur.
Dressuur is bedoeld voor het paard, in plaats van het paard voor de dressuur
Dressuurmatig rijden, trainen is gymnastiek waardoor het paard zijn spieren correct ontwikkelt en zijn ledematen soepel maakt.
Deze vorm van oefenen of trainen zorgt voor harmonie in de samenwerking van de afzonderlijke lichaamsdelen. Het paard kan hierdoor uiteindelijk op de kleinste aanwijzingen van de ruiter zonder onnodige druk ‘mooie’, en ‘dragende’ bewegingen uit voeren en volhouden.
Bewegingen die het paard uit zichzelf ook zou vertonen tijdens momenten van trotsheid en opwinding, maar dan zonder de belasting van de ruiter.
Een paard is van nature niet geschikt om een ruiter te dragen. Dat kan alleen als het paard op verantwoorde wijze leert om te gaan met die belasting.
Bovendien wordt elk paard asymmetrisch geboren en heeft een sterke en een zwakke kant. Om die scheefheid op te lossen kunnen we oefeningen gaan gebruiken, dressuuroefeningen, die de lengtebuiging bevorderen, zoals voltes en alle zijgangen. Met als doel de soepelheid en de draagkracht van rug en de achterbenen te verbeteren. We rijden oefeningen niet met een dressuurproef in het achterhoofd, maar gebruiken ze als middel.
Zodra je iemand dressuur ziet rijden in een piste, wat is dan vaak het eerste wat je opvalt? Dat de ruiter aan een stuk bezig is om het hoofd in een bepaalde positie te krijgen en houden. “Aan de teugel” wordt dat genoemd. Maar waarom doen we dat eigenlijk? En is het nu echt zo belangrijk?
Verzameling
Wat is nu verzameling, wat bedoelen we daarmee?
Verzameling wil niets anders zeggen dan “de positie van waaruit het lichaam het meest efficiënt beweegt”. Verzameling is dus niet solitair toebedeeld aan paarden alleen, maar aan alle wezens, ook mensen. Een verzameld mens zou je best kunnen vergelijken met een balletdanser vlak voor een sprong, een krijgskunstenaar zoals Jet Li, klaar om een aanval uit te voeren of een atleet vlak voor de start.
Het zwaartepunt, bekken en de buikspieren spelen hierin de belangrijkste rol. Wanneer de bovenkant van het bekken naar achteren wordt gekanteld, komen de achterbenen van het paard meer onder zijn massa., en wordt het natuurlijk zwaartepunt, met de ruiter erbovenop beter verdeeld. Het paard kan langzamerhand meer gewicht op zijn achterbenen gaan dragen, waardoor de schouder en voorbenen meer vrijkomen voor ruime beweging. De rug van het paard gaat dan ook op een andere manier gebruikt worden, met meer ontspanning en beweging. De hals kan dan uiteindelijk ‘vanzelf’ in die mooie krul terechtkomen, als de spieren door training daartoe in staat zijn.
Rechtrichten
Wat is nu rechtrichten?
Rechtrichten komt uit de klassieke rijkunst en gaat over de oefeningen die je je paard aanbiedt om rechtuit en in balans te kunnen bewegen. Vaak begint het met de natuurlijke scheefheid op te lossen door het paard systematisch oefeningen aan te bieden, die de korte kant gaan rekken en de lange kant verstevigen.
En ja, dat heet ook dressuur.
En dus vraag ik elke nieuwe cliënt, wat is je doel met dit paard?
Ik help graag een plan te maken om het paard soepel, recht, ontspannen dressuurmatig te trainen.
En het mag duidelijk zijn dat dat voor ieder paard en iedere ruiter anders is!
Bent Branderup: Akademische Reitkunst